Poort Waerachtig

(Poort Waerachtig)

 

Poort Waerachtig; 'het eenige waarachtige is zijn naam'

Toen Maastricht in 1867 als vesting opgeheven werd, Er werden buiten de stadsmuren steeds meer huizen gebouwd, zodat de roep om een goede verbindingsweg naar de binnenstad alsmaar groter werd. Victor de Stuers ontwikkelde een plan om met name de huizen en de bewoners van de villa park een kortere weg naar de binnenstad te scheppen. De tweede walmuur t.h.v. de doodlopende Begijnstraat werd doorgebroken, deze werd aangebracht tussen de bastions Haat en Nijd en Vijfkoppen in de zgn. Zwanengracht. In dit afgebroken deel werd in het jaar 1886-88 de poort Waerachtig in een soort neogotische stijl gebouwd door Pierre Cuypers. De Neogotische stijl vormde de oplossing voor het probleem van de samenkomst van een stadsmuur en een drukke verbindingsstraat en kwam tot stand in nauwe samenspraak tussen Cuypers en De Stuers. De situatie van de poort al in 1862 geschetst door De Stuers die een Carcassonne (vestingstad in Frankrijk) op Nederlandse schaal nastreefde.

 

De naam 'Waerachtig' dankt de poort aan een rijmwoord uit de door de ontwerper en Maastrichtse geschiedkundige jonkheer Victor de Stuers (1843-1916) 'gedichte' inscriptie, waarbij hij oudere tekstconstructies als voorbeeld genomen heeft.

 

Aan de buitenzijde van de poort staat een stadsengel met het Maastrichtse stadswapen afgebeeld en hierbij een vers van De Stuers:


In achttienhonderdachtentachtig

Is deze poort gebouwd Waerachtig.

Vreest God, eert den Koning, doet uw plicht

De Heer bescherme de stad Maastricht.

 .  

Vermoedelijk vonden de Maastrichtenaren, die in het die tijd voor het zeggen hadden, dat ze, na zoveel poorten afgebroken en wallen gesloopt te hebben, waarachtig ook wel eens tijd om een nieuwe poort te bouwen. De poort is dus geen originele stadspoort in de ommuring van de stad, zoals vaak ten onrechte wordt verondersteld.  De poort had oorspronkelijk kantelen, maar die stortten op een middag  in 1936 naar beneden en werden nooit meer opnieuw aangebracht .

 

Hierboven een schilderij van A Schaepkens zoals de Zwanengracht eruit zag voordat Poort Waerachtig werd gebouwd.

Links en rechts zeldzame foto's van de afbraak van de walmuur en het begin van de opbouw van Poort Waerachtig gevonden op facebook.

De reden van de bouw werd al spoedig door een spotzieke Maastrichtenaar

in de Almanak van 1889 als volgt onder woorden gebracht:

 

Dit moniment is heij gezat

 

Umtot me geine oetgaank had.

 

Veur al die lui die loupe goon,

 

es me te hoeg hön aon welt sloon.

 

Börgers die de stad neet verlaot,

 

pas opeur tes en iert de Raod.

 

 

Het gotisch gevaarte werd oorspronkelijk gesierd door kantelen. Die waren niet alleen verkeerd om geplaatst, maar ook niet goed verankerd. In 1936 kwamen ze dan ook op een kwade dag naar beneden.

 

Reden genoeg om in navolging van het opschrift bet volgende vers te produceren:

 

In het jaar zesendertig na negentienhonderd

 

zijn de kantelen naar onderen gedonderd.

 

Vreest niet, betaal uw belasting, doet uw plicht,

 

de gemeentewerken beschermen Maastricht.

 

Patrick van de Weijer presenteerde oa het programma  'Poort Waerachtig' bij de lokale omroep TV Maastricht.

Bron, HEM, Zicht op Maastricht, VMG, Zoeken, facebook Foto's facebook, Delcamp, Maastricht in Oude Ansichten .

eine terök