Mestreechter Carnaval

 

Carnaval in Maastricht.

De officiële geschiedenis of het ontstaan van het Carnaval kunt op deze webpagina teruglezen met dank aan Sjef van het forum Mestreech Online.

Carnaval in Maastricht is door de eeuwen heen, zoals de historicus dr. Charles Thewissen het formuleert: het ongebonden volksfeest geweest van de straat carnavallisten.
Van een noemenswaardige organisatorische aanpak was geen sprake.
Daar had men in vroeger tijden kennelijk ook geen behoefte aan!
Een duidelijke kentering in dit opzicht brak door in 1839, toen -na 9 jaar staat van beleg (tengevolge van de z.g. Belgische Opstand)- de zon van vrede weer doorbrak in Maastricht en het volk er weer zin in kreeg "Vastelaovend" te vieren.
Die kentering luidde een nieuw tijdperk in voor de Mestreechter Vastelaovend: het tijdperk namelijk van Carnaval in een georganiseerd kader.
Een kroniekje vanaf 1839 geeft het volgende historisch plaatje te zien: In 1839 werd de Sociëteit Momus opgericht.
Genoemd naar de Griekse God Mommos (Lat: Momus), als oppositie tegen zwartgalligheid, zoals het officiële charter vermeldt.
Momus gaf aan de carnavalsviering nieuwe impulsen, o.a. door het organiseren van optochten, bals, het z.g. "inschieten van Vastelaovend", etc.
Ofschoon de Momus sociëteit van herkomst een carnavalsvereniging was, heeft ze ook op een breder terrein van de volkscultuur grote verdiensten gehad; in het bijzonder wat betreft het propageren van het Maastrichtse taalgebruik en het organiseren van historische stoeten, festivals van sociëteiten, muziekgezelschappen en zangkoren.
Daarnaast stond ook de chariteit hoog in het Momusvaandel geschreven.
Officieel heeft Momus zijn bestaan met moeite weten te "rekken" tot 1939, het eeuwfeest.

Op carnavalszondag 1840 trok de eerste optocht door de straten van Maastricht.

Twintig muzikanten op witte paarden openden de stoet.
Achter hen volgden de vermomde voetgangers, enige open rijtuigen en smaakvol verklede ruiters.
Op het Vrijthof hield de stoet halt en werden op de muziek van de garnizoenskapel contradansen uitgevoerd.
Het was de hernieuwde start van carnaval dat elk jaar zotter en bonter werd.
De Sociëteit Momus kon rekenen op een groeiende aanhang.
Fabrikanten, bierbrouwers, kooplieden en winkeliers behoorden tot de eerste leden. Voorwaarden voor het lidmaatschap waren onder meer een goede eetlust, een minimumleeftijd van twintig jaar, een vrolijke inslag en benen die sterk genoeg waren om drie achtereenvolgende polka's te dansen.
Bovendien moest men beschikken over een hoofd dat hard genoeg was om twee flessen champagne soldaat te maken zonder dat dit leidde tot het omhelzen van je buren of het doorvertellen van hun geheimen.

Pas in de tweede helft van de twintiger jaren werden vanuit de V.V.V. activiteiten ontwikkeld, gericht op het organiseren van de carnavalsoptocht.
Figuren zoals Jos Haanen en Guus Burgers, veteranen van "Maastricht Vooruit" waren de initiatiefnemers.
De laatste V.V.V.-optocht trok in 1935 door de straten.
Maar wat het organiseren van Carnaval betreft, was het met Momus eigenlijk al rond de eeuwwisseling afgelopen.
De pas opgerichte vereniging "Maastricht Vooruit", onder voorzitterschap van de onvergetelijke Maastrichtenaar Fons Olterdissen (Maastricht eerde zijn nagedachtenis in 1961 met de onthulling van een standbeeld in de sfeervolle Grote Looiersstraat) zet de schouders onder de organisatie van Vastelaovend, dat wil zeggen: de z.g. Grote Optocht.
"Maastricht Vooruit" was, in tegenstelling tot de meer elitair en liberaal gekleurde Momus sociëteit, een vereniging van gewone burgers en zelfstandige middenstanders.

In het bestuur hadden verschillende leden van de Servatius sociëteit zitting.
Ook de activiteiten van "Maastricht vooruit" bleven niet beperkt tot de carnavals- (lees: optocht) organisatie.
Als een voortzetting van de vereniging "Maas en Jeker" uit de tachtiger jaren van de vorige eeuw, zou men "Maastricht Vooruit" kunnen karakteriseren als de voorloper van de V.V.V.-Maastricht.
Tot aan het uitbreken van de eerste wereldoorlog heeft "Maastricht Vooruit" de organisatorische leiding van het Maastrichtse carnaval weten te behouden.
In de oorlogsjaren 1914-1918 was van een georganiseerd carnaval geen sprake.
De georganiseerde carnavalsviering lag na 1918 zo ongeveer op haar achterste.
Van "Maastricht Vooruit" gingen geen initiatieven meer uit voor vastelaovend vierend Maastricht.
Het ongeorganiseerde feest van de straat carnavallisten ging uiteraard gewoon door.

Noa Bove.

In 1936 nam 'n jongere generatie de carnavalsorganisatie over van de V.V.V.: "Het comitévan vijf", t.w. dr. Antoine Kessen (voorzitter), drs., Charles Thewissen (secretaris), Léon Schreuder (penningmeester) en mr. Leopold Bonhomme en ir. Willy Marres als leden.
Tijdens de drie jaar waarin dit comité werkzaam was, werden twee nieuwe elementen in de carnavalsviering geïntroduceerd.
Die beide elementen blijken een halve eeuw later nog steeds van bijzondere betekenis te zijn.
Op de eerste plaats werd als optochtnummer de "Boonte Störrem" (de Bonte Storm) gelanceerd, hetgeen een daverend succes werd.
Die "Boonte Störrem" houdt namelijk in dat duizenden bontverklede carnava
llisten zingend en hossend in de optocht meetrekken.
Op de tweede plaats kreeg het Comité van burgemeester van Oppen in 1936 de toestemming dat hun Prins als officiële Stadsprins op het Stadhuis zou worden ontvangen.
Die eerste Stadsprins was mr. Jef Stroom, advocaat en procureur, daarbij voorzitter van de vereniging "Kunst en Vermaak".
Het "comité van vijf", (een officiële naam had het niet!), huldigde het principe: uitsluitend organiseren, niet representeren!
Het zocht de Stadsprins dan ook in bestaande sociëteiten of verenigingen, die dan zelf maar voor de presentatie van en entourage rond hun prins moesten zorgen.
Zo werd in 1937 de aannemer Giel Knols van de Maastrichtse Watersportvereniging Stadsprins en in 1938 de wijnhandelaar Charles Kemmerling van de Momus Sociëteit, welke toen, met moeite aan haar laatste bestaansjaar was begonnen.
Tengevolge van allerlei tegenstellingen in het verenigingsleven trok het "comité van vijf" zich in 1939 terug uit de carnavalsorganisatie.
Op eigen initiatief traden toen drie (toen nog) "coming young men" naar voren, die de fakkel zouden overnemen: dr. Jean Tans, mr. Jean van Noorden en Ber Dittrich.
Stadsprins in 1939 werd Ber Retrae: de laatste vooroorlogse en de eerste naoorlogse prins.
Als zodanig is hij historisch gezien, het prinselijk traite d'union tussen twee belangrijke tijdperken in de Maastrichtse carnavalsorganisatie: dat van vóór en dat van na de tweede wereldoorlog.
Na de oorlog, precies aangeduid: op 16 november 1945, werd in de Momustempel carnavalsvereniging De Tempeleers opgericht.
Initiatiefnemer was Frans Thewissen, die ook als secretaris zitting nam in het bestuur.
Dat eerste bestuur bestond voorts uit de heren dr. Jef Heijdendael (voorzitter), mr. Herman Kortebos (penningmeester), Ber Retrae (lid) en Jos Smeets (lid).
Ceremoniemeester was Léon Schreuder.
De naam "Tempeleers" is ongetwijfeld "geleend" van de gelijknamige ridderorde die in het begin van de 12e eeuw in Jeruzalem werd gesticht.
In de notulen van de oprichtingsvergadering van de carnavalsvereniging "De Tempeleers" wordt als motief voor de naamkeuze slechts vermeld: "omdat de vereniging zitting heeft in de oude Momustempel en niet kan leven zonder een kloek glas bier".

De gehele naoorlogse ontwikkeling van de eeuwenoude Mestreechter Vastelaovend draagt duidelijk het signatuur van de Tempeleersorganisatie, die als zodanig ook als de verantwoordelijke organisatie voor het carnavalsgebeuren door het stadsbestuur is erkend.
Met respect voor en behoud van de waardevolle traditionele elementen uit de tijd van de Momus Sociëteit en zelfs lang daarvoor, hebben de Tempeleers vanaf 1946 onder vaak zeer moeilijke omstandigheden aan die "Vastelaovend" nieuwe impulsen gegeven en dat stuk volkscultuur niet alleen weten te behouden, maar ze
hebben er nieuwe elementen aan toegevoegd. 

 

Via Mestreech Online en Facebook kwam ik deze compilatie tegen van 100 Jaar Mestreechter Carnaval, zeer vakkundig gemaakt en een tijdrovende karwei gemaakt door Brour00 een mede forumlid van Mestreech Online. Met zijn toestemming wil ik met u dit verhaal delen.

 

In Brour00 zijn woorden:  "Ik probeer visueel 100 jaar Carnaval in Maastricht te reconstrueren, vooral met krantenberichten. Dat valt nog niet mee. Het eerste deel gaat over de jaren 1914 t/m 1964, dus inclusief de 1ste en tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk toch een beeld van  hoe het zo'n beetje verlopen is. Te zien op HD en full screen. Toepasselijk muziekje erbij, veel plezier".

 

 

Geschiedenis Tempeleers

Kachelpiepers Momuskanon

Mooswief Mestreechter Geis

Kleuren  Reuzen Woorden

Carnaval in Maastricht Carnavalsliedjes Maastricht 11 vaan de 11e
 Carnavalsliedjes en Prinsen

Samenwerkende Mestreechter

VastelaovendsVereiniginge

Limburgse Vastelaovend Konkoer

Noa Bove

Bron: Mestreech online en Website van Wigo zonder deze input was dit gigantisch artikel niet te plaatsen, Sjef bedankt voor al het werk van je. Ik heb een klein gedeelte van het artikel gebruikt, het hele artikel staat op de site van Mestreech Online.

Noot van de webmaster: Ik haal en krijg veel foto's van het internet hierdoor weet ik niet altijd of er © copyright opzit,

of dat deze vrij te gebruiken zijn, dus als je een foto tegenkomt waar je denkt dat deze er niet hoort te staan, mail me dan even. Opmerkingen, suggestie en ideeën zijn altijd welkom en kunnen in het 'gastebook' achtergelaten worden.

 

Aonvaank