MestreechterSteerke

'Verloren Jeugd'

 

'Verloren Jeugd'

Dit jaar was de expositie ‘Verloren Jeugd’ in Centre Céramique te zien, deze expositie is samengesteld door Rick Rinkens en Inge Davis, zij wilde een zo volledig mogelijk beeld van alle zijden scheppen over de kinderarbeid. De kinderen werden gezien als ‘minivolwassene’ en werden als zodanig te werk gesteld. Dat gebeurde niet alleen in Maastricht maar overal in Nederland en in de wereld, in sommige landen gebeurt het nog steeds. 
Pas tijdens het einde van de 18e eeuw ontstond er een ander beeld, de ‘minivolwassene’ moesten geen werk meer verrichten maar ze mochten weer als ‘onschuldig schepsel’ kind zijn. Wie kent niet het verhaal van de ondergrondse gang tussen de fabrieken van Regout enerzijds en het kindertehuis aan de andere kant van de straat. De glas-en aardewerkfabrieken van Regout waren berucht. Terwijl de arbeidsomstandigheden er belabberd waren "veel arbeiders leden aan de 'pottemennekeskrengde (stoflongen) of loodvergiftiging". kregen de kinderen, die al vanaf hun 9e en zelfs nog jonger aan het werk werden gezet, het nòg zwaarder voor de kiezen. Zij verloren niet alleen hun jeugd, maar leidden ook vaak als volwassenen nog een krakkemikkig leven. In 1874 werd het kinderwetje van Van Houten aangenomen, het was nu verboden om kinderen onder de twaalf jaar te laten werken in fabrieken en werkplaatsen, in 1886-1887, vond een parlementaire enquête plaats om te zien of die wet werd nageleefd. Een deel van de vijftig getuigen die door de enquêtecommissie in 1887 werden opgeroepen, wordt tijdens de expositie opnieuw tot leven gewekt. Men kan zelfs vragen stellen over hoe en waarom van kinderarbeid, en over hun visie daarop. Een wet in het leven roepen is één maar handhaven is iets anders, zo mocht de politie die moest toezien of de wet werd nageleefd niet zonder toestemming van de eigenaren de fabrieken betreden. Het personeelsbestand van 1880 geeft aan dat er 317 werknemers tussen de 10 en 12 jaar oud zijn aangenomen in de fabrieken, 54 van deze kinderen blijken te zijn begonnen NA de invoering van de Kinderwet.

Links pamflet van de Kinderwet van  Van Houten, rapport van de enquête 1874 en lijst gehoorde getuigen 1887.

Enkele verhalen:
Johannes Hofman, zelf als twaalfjarige in de glasfabriek van Regout begonnen, inmiddels meesterblazer, en samenwerkend met zijn drie kinderen die bij hem 'het vak leerden'. Nachtdiensten? Daar wist hij niets van. En kinderen werden niet slechter van het werk in de fabriek, vond hij. Wat de enquêtecommissie tot de vraag bracht of hij soms een van buiten geleerd lesje opdreunde... Die verhalen, foto's, producten uit de Regout fabrieken schrijnend en wellicht mede door kinderhanden gemaakt kinderserviesje voor het kroost der welgestelden en nog veel meer. 'Verloren jeugd' biedt een aansprekend beeld van een treurig stuk sociale historie. Het rinkelen van de arbeidersbel betekende dat het weer tijd was om te werken. In de glasblazerij werkten kinderen en volwassen in ploegen, het werk ging24 uur per dag door. Eerst was het van 6 uur ‘s morgens tot 6 uur ’s avonds, later van 12 uur ’s middags tot middernacht en omgekeerd. Zowel mannen als vrouwen kregen anderhalf uur pauze, de pauze van de vrouwen begon een half uur eerder dan bij de mannen en de kinderen, dat stelde hun in de gelegenheid om een snelle maaltijd klaar te maken. Toen de 6 jarige Hubert, ging werken in de glasblazerij werd hij een gamin. Gamins waren jonge jongens, die onderdeel waren van een ploeg bestaande uit 7 personen: de meester, souffleur, carreur en 4 gamins. Het was de taak van de jongste gamins om materiaal toe en en weg te dragen. Als een kind een fout maakte, wat wel eens door de lange diensten voorkwam, werd de meester gekort op zijn salaris. Niet zelden leverde dit de kinderen een klap op. Voor de jongste meisjes was ander werk weggelegd. Zij sorteerden aardewerk nog nat van het glazuur en beschilderden aardewerk te midden van een terpentijnlucht. Veel meisjes werkte ook in de papierfabriek, waar zij papier knipten en verwerkten tot pakketten.Een boek met als titel Een arbeidersbuurt onder de Rook van ‘De Sphinx’ is gratis te downloaden via onderstaande link:
https://cris.maastrichtuniversity.nl/…/guid-f006065c-fe69-4…

Foto’s zijn gemaakt bij de Expositie in het Centre Céramique.

Foto van Gamin, belast met halen en wegbrengen van materialen 1920 bron RHCL Foto graveren glazen 1920 bron Nationaal Archief.
Naor Bove

Bron: Website Centre Céramique en Dagblad De Limburger van 11-09-2017 artikel van  Guus Urlings, foto's MestreechterSteerke.

Aonvaank