St. Maartenspoort

(St.Maartenspoort)

 

St.Maartenspoort.

 

St. Maartenspoort en of de Sint Maartensbuitenpoort:

 

De tweede poort in Wyck was de St.Maartenspoort aan de noordzijde van de omwalling. De eerste versie stond aan het einde van de Wycker Grachtstraat en werd voor 't eerst genoemd in 1353. In 1419 werd besloten aan 't eind van de Rechtstraat een nieuwe poort te bouwen; het werd een massief gebouw met een grote toren waarin een doorgang was. Het gebouw had vier hoektorentjes en kreeg in 1450 een voorpoort die in de loop van de 16e eeuw weer afgebroken werd. Ook in 1450 begon de bouw van de St.Maartensbuitenpoort. De poort werd in zijn geheel afgebroken in 1857. De oude poort werd na gereed komen van de nieuwe aan de veldzijde dichtgezet en in 't talud opgenomen waarna hij tot 1870 als bergplaats (De Koestal) diende. 

Er zijn tenminste (!) drie Sint Maartenspoorten geweest en die lagen niet allemaal op dezelfde plek. Soms 'direct' aan de Maas, min of meer op de kop van de Rechtstraat (vgl. de litho van Alexander Schaepkens), maar soms ook een hele straat verderop, richting Wycker Grachtstraat.


Deze poort was dus al bijna 250 jaar niet meer in gebruik toen hij begin 1870 werd opgegraven, gefotografeerd en afgebroken.

Wat betreft de Sint Maartens(binnen)poort die in 1868 werd gesloopt: deze was in
 1783 aan het einde van de Rechtstraat gebouwd en had een valbrug onmiddellijk vóór de poort, deze functioneerde in 1868 niet meer. De katrollen hingen weliswaar nog tegen de muur, maar van kabels of kettingen waren geen spoor te bekennen. De weg vanuit de poort overbrugde vlak voor de stadsmuur een vrij smalle gracht , bereikte vervolgens een klein bolwerk voor de poort en passeerde tenslotte een valbrug over een tweede, bredere gracht achter het werk Limmel. Rechts was een waterkerende beer*  aan de Lage Maaspunt te zien, deze zorgde ervoor dat het water in de vestinggracht niet in de Maas wegvloeide. Deze beer sloot aan op een uitbochting van de stadsmuur in de noordelijke richting . In dat deel van de muur was bij de beer een dichtgemetselde deur . Via die deuropening kon men het sluisje in de beer bereiken. De Sint Maartenspoort begon men te slopen in 1868.

.
St.Maartenspoort aan 't eind van de Wycker Grachtstraat. Deze poorten zijn regelmatig verbouwd en vernieuwd

 

Op de noordoosthoek van de omwalling in Wyck werd door Herbenus Bolwerkpoort genoemd.  Zij werd ca 1633 opgenomen in het Maartensbolwerk/Bastion en verviel toen ook als doorgang. De poortdoorgang en bijbehorende ruimtes bleven van de stadszijde toegankelijk en werden onder andere als kruitmagazijn in gebruik genomen. Dit magazijn droeg de naam ‘de koestal’. In 1869 waren deze ruimtes in gebruik als bierkelder. Toen de sloop van de St.Maartensbolwerk/Bastion op handen was, heeft met name Victor de Stuers zich ingezet voor het nauwkeurig bestuderen en documenteren van de resten van deze oude poort.  

Een bewaard gebleven sluitsteen aan de stadszijde droeg het opschrift:

 “Tousye (oplettendheid) es mijne raet :/ wael ghewaeckt en es nyett quaet, / en acht dyne vijant nyet toe cleyn; / helt (houdt) Got voer ougen in ’t geme(y)n , / myt Got bleyff ich eyn; / maeckt alle tijt onversaecht, / myt behulp  mijnen beyden lansheren / blijff iech alle tijt in eren. Lens Meys in den Cronenberch , paymeister A 1544"

 

*(beer, gemetselde dam in een vestinggracht; ter bemoeilijking van de overgang aan de bovenzijde in de vorm van een ezelsrug en voorzien van een monnik)



 

Veldzijde:

Theodor Weijnen: Sint Maartensbastion vlak voor de afbraak, 1868

Dit is de veldzijde van 'de Middeleeuwse Sint Maartenspoort die op de noordoosthoek van de tweede ommuring van Wyck lag [en die] omstreeks 1633 [werd] opgenomen in het Sint Maartensbastion en [toen] verviel als doorgang.'

 

Stadszijde:

 

Op de voorgrond de nieuwe Sint Maartenspoort die aan het einde van de Rechtstraat was gebouwd. Links is de nieuwe Sint-Martinuskerk te zien en rechts daarvan de Kruittoren.

 

Wachthuis St.Maartenspoort.
Naor Bove                   

Bron, VMG (Vrienden Maastrichtse Gevelstenen), HEM, Zicht Op Maastricht, Stichting Maastricht Vestingstad, Gemeente Maastricht, dbnl, Opa vertelt over...,Beeldbank,

PPP Simons, Blik op de Wereld, Theo Bakker.Wikipedia.Cultureel Erfgoed

eine terök