Landbouwbelang

(Culturele Vrijplaats Maastricht)

Het Landbouwbelang is een pand die opvalt door de graffiti en vooral de onbewoonbaar uitziende panden. Sommige vinden het een ‘smet’ voor Maastricht en zien het liefste dat het complex zo snel mogelijk met de grond gelijk gemaakt wordt. De woningen, zeg maar villa’s die voor het pand van het Landbouwbelang liggen worden bewoond en gebruikt door de ‘krakers’, het pand is een en al kunst. Er worden allerlei evenementen gehouden en bied onderdak voor vele kunstenaars. Het is een apart gezicht de kranen op de maaskade en de grote leegstaande bouw met geen enkel raam erin op de Westzijde.

Het betreft een Fabrieksgebouw met een betonnen constructie waarvan de gevels zijn opgebouwd met bruine baksteen. Het gebouw bestaat uit verschillende bouwvolumes van afwisselende omvang en hoogte. De vensters hebben ramen met stalen constructie en bakstenen muurdammen. Op één van de gevels is de tekst ‘ Landbouwbelang’ geschreven. In het fabrieksgebouw zijn de machines en andere onderdelen voor het productieproces (onder andere de silo’s) nog aanwezig. Ook zijn de originele trappen nog aanwezig. Bijzonder is de betonnen spiltrap.

Tekening 1939, blz 22, Boek Vereeniging Landbouwbelang Roermond 1914-1939.

Het gebouw zelf ligt op de plaats waar het Antonietenklooster  in de 13 eeuw lag, de Antonieten verbleven er tot 1783, het sterk vervallen klooster werd in 1848 gesloopt voor de aanleg van het kanaal Luik Maastricht.

In 1939 startte de Vereeniging Landbouwbelang uit Roermond met de bouw van een graanoverslagplaats, deze werd pas na de 2e WO voltooid.  In de jaren 70 werd het gebruik als graanoverslag gestaakt en werd de fabriek gesloten om de beperkte uitbreidingsmogelijkheden, het pand werd verkocht aan de er naast gelegen KNP/SAPPI, In de jaren dertig heeft de KNP eerst de twee huizen tussen de Maas en het Bassin kunnen kopen en daarna ook het hele terrein tot het Antoniuskanaal. Een nieuwe magazijn, ketelhuis en laad- en loskade met een hefkraan werden langs de Maas gebouwd. Begin jaren zeventig vond er nog een verdere uitbreiding plaats. (overkapping van de doorgang tussen het voormalig LBB en iets recentere gebouw van KNP, deze verkocht het op haar beurt weer aan de Gemeente Maastricht.

2011-2014 John©Kerkhofs

2014 - 2017 John©Kerkhofs

In 1990 werd het gebouw gebruikt door verschillende culturele groepen waaronder Situ en Toneelgroep Maastricht. Sinds april 2002 is het pand gekraakt, aanvankelijk door 4 krakers en in 2016 vijftien, de overige ruimtes worden gebruikt voor culturele doeleinden.  Vanaf april 2018 zijn er 5 metalen silo’s ivm bouwvalligheid gesloopt, met deze ingreep werd er tevens ruimte gemaakt om de Maaskade toegankelijker te maken voor het publiek.

In 2018 was er sprake van om het gehele complex te ontruimen, politiek Maastricht vond het te ver gaan om het pand na twintig jaar plots te ontruimen.

Het landbouwbelang organiseert talloze culturele activiteiten, van open podium tot megafeesten(in 2006 werd met de Gemeente overeengekomen dat de krakers twaalf maal per jaar een feest mochten houden, mits ze zelf de beveiliging regelde)..  Er zijn Kunstateliers en wordt de hal gebruikt als oefenruimte door oa een sambaband, acrobatische club en jongleurs. Het pand biedt ruimte aan open ateliers, werkruimte, ontmoetingsruimte, het Landhuis (Huizen Maasmolendijk), open podium het Keldertje, Vegetarisch/veganistische (iedere maandag,  Volkskeuken Kometen (2004)  en weggeefwinkel Maastricht. Verder worden er filmavonden, concerten en theatervoorstellingen georganiseerd, sommige bewoners worden zelfs ‘knuffelkrakers’ genoemd.

Volgens Francisco Marcos bewoner van Maastricht en fraquente bezoeker van het LBB zijn er dagelijks activiteiten, bijeenkomsten en evenementen. Elke maandag kun je tegen een kleine vergoeding door vrijwilligers gekookt veganistisch eten (wel daarna je eigen bord en bestek afwassen); dinsdag vindt er een veganistische kookcursus plaats waarvoor je enkel de ingrediënten moet betalen; woensdag kun je naar de doorgeefwinkel, waar je kunt afgeven wat je niet meer nodig hebt zoals kleding, technologie of boeken en mag je zelf tot drie objecten gratis meenemen; donderdags zijn er concerten en vrijdags wordt door de Voedselbank voor zo’n 100 personen gekookt met groente en fruit dat anders door de supermarkten zou worden weggegooid. Daarnaast staan er ateliers, werkplaatsen, podia, keukens, een concertzaal en een expo hal ter beschikking voor burgerinitiatieven. Zo opende het Landbouwbelang mei 2015 zijn deuren voor laagdrempelige exposities van eigen bodem tijdens Kunsttour 2015. Zijn hele artikel is te lezen via deze LINK

In 2018 kreeg het Landbouwbelang op voorstel van GroenLinks van de Gemeenteraad de gelegenheid om een eigen toekomstplan te maken. Dit plan zal worden gewogen als alternatief voor een verkoop van de silo aan commerciële projectontwikkelaars. Een voortdurend tweespalt tussen de LBB bewoners en vrijwilligers lijkt de realisatie van zo’n plan in de weg te staan. De Gemeente heeft het ‘Stadslab’ ingeschakeld om te helpen bij het maken van deze plannen, deze heeft een bemiddelaar ingeschakeld om de neuzen allemaal naar een richting te laten wijzen. Er worden op dit moment (2018) voorzichtig plannen gemaakt voor ontwikkeling op deze locatie die gezien wordt als een A-1 locatie. Maar niets is zeker, enkele jaren geleden zou er een theater komen van Joop van den Ende, ook die plannen zijn uiteindelijk niet doorgegaan. De Gemeenteraad nam een voorstel aan van GroenLinks waarin de partij voorstelde dat de culturele vrijplaats behouden moet blijven. Dat kan op de huidige plek of eventueel ergens anders in de stad! Het pand en het terrein is onderdeel van het Belvedèreplan, dis wie weet wat uiteindelijk met deze culturele vrijplaats gaat gebeuren. 

Voordat je binnenkomt moet je langs de metalen draak die de ingang bewaakt, de letters ‘Landbouwbelang’ die te lezen waren aan de zijkant van het gebouw is bedekt door een groot groen zeil die de afbrokkeling van het gebouw tegengaat.

Onder de Naam Plein aan het Water heeft N-Architecten een plan opgesteld voor herontwikkeling van het gebied aan de Maaskade. Het doel is om creatief te blijven denken over de stad in de veranderende economische context. Een kabelbaan (Maaskade) is een aantrekkelijk en duurzaam vervoersmiddel. Tegelijkertijd is het een waardevolle aanvulling op de bereikbaarheid en de waarneming van de stad.  Men wilt een loopsteiger, pop-up paviljoen voor horeca, muziek, een zwem of schaatsvijver, wandelpromenade  een ‘Maastricht Experience Center’ en een kabelbaan met verbinding naar het Geusseltpark (De Griend). Zelfs een tramhalte zou er komen (tenminste als politiek Maastricht er uiteindelijk uitkomt), eigenlijk zijn de plannen niet veel anders dan wat er nu al is, ok mooier, moderner, toegankelijker in de ogen van de ‘gewone burger’. Voor mij is het een prachtige plaats waar steeds iets anders te zien is.

Voor de (toekomst)  plannen zie deze LINK.

Naor Bove

Door de jaren heen tot aan 2023, John©Kerkhofs

2011 John©Kerkhofs

2011 John©Kerkhofs

En dan is het 2023, naar jaren van onduidelijkheid en gissen over wat en wanneer het zou kunnen gaan gebeuren werd op dinsdagmiddag 23 mei door wethouder Stadsontwikkeling Frans Bastiaens namens de gemeente Maastricht bekend gemaakt dat de tenderprocedure (Een tender (aanbesteding) is de procedure waarbij een opdrachtgever bekend maakt dat hij een opdracht wil laten uitvoeren en bedrijven vraagt om een offerte in te dienen. In die offertes staat onder andere welke prijs het bedrijf voor de uitvoering van de opdracht vraagt.) voor de locatie Landbouwbelang aan de Maas in Maastricht succesvol is afgerond. De aanbesteding wordt gegund aan het consortium van Maastrichtse ontwikkelaars RO groep, Belgische ontwikkelaar Vestio en Group Machiels.  Men heeft gewonnen op basis van het ontwerp, programma en bieding die allen positief beoordeeld zijn op basis van de randvoorwaarden en wensen uit de door gemeente Maastricht opgestelde visie en programma van uitgangspunten. 30.000 m2 aan functies, waarvan  twee derde bestemd is voor wonen (studio's (huur), ruime appartementen (koop), de overige m2 worden ingevuld door de Toneelacademie, Conservatorium van Hogeschool Zuyd, daarnaast zijn er ook plannen voor horeca en sport en gezondheid evenals groene pleinen en een wandelpad.

Het ontwerp is van de hand van het prijswinnende architectenbureau Tuñon y Albornoz uit Madrid in samenwerking met Dhoore-Vanweert Architecten uit Hasselt, ondersteund door Jaspers-Eyers. De basis van het ontwerp bestaat uit de herbestemming van de originele bebouwing van het Landbouwbelang uit 1939. De later toegevoegde kleihallen maken plaats voor nieuwbouw in de vorm van drie torens die de voor Maastricht typerende (kerk)torens die boven het dakenlandschap uitrijzen in herinnering brengen. De karakteristieke kranen op de kade blijven behouden, de letters LANDBOUWBELANG op de zuidgevel worden hersteld, een oude grijper uit de Kleihal wordt behouden en er wordt street art teruggebracht. Het plan bevat een ondergrondse parkeergarage voor bewoners en is voorzien van deelmobiliteit.

Men is twee jaar geleden begonnen met de aanbesteding voor de locatie Landbouwbelang. De start is medio 2025 en zal waarschijnlijk 2 jaar duren.

De eerste protestmars van de bewoners en  bezoekers van het industriële gebouw dat getransformeerd is tot een culturele broedplaats, een toevluchtsoord voor de underground-scenes van de stad met alternatieve feesten, exposities, kunstateliers, een foodbank en weggeefwinkel. De gemeente is in gesprek om te kijken naar alternatieven.

Documentairemaker Niena Bocken (Geleen, 1982) volgde het afgelopen jaar vier bewoners van het Landbouwbelang en maakte er een film over, via deze LINK kunt u de film bekijken.

Poster rechts uitgebracht door de bewoners van Landbouwbelang. Het gebouw of de bewoners roepen verschillende meningen op van prachtig tot afschuwelijk en neerhalen die troep.. Sommige Maastrichtenaren zijn erg stellig met hun mening. Een feit is dat als deze 'plek' wordt gesloopt er weer iets verdwijnt uit Maastricht waar cultuur zijn eigen gang gaat weg is en in de plaats hiervan komt de zoveelste bebouwing, woningen, studio's die door de Maastrichtenaar niet te betalen is terugkomt.

 

Naor Bove

Foto's beneden van architectenbureau Tuñón y Albornoz

Foto boven Juni 2023 John Kerkhofs

Naor Bove

Bron: Website Wikipedia, Landbouwbelang, Maastricht net, Open Monumentendag, Steden in Transitie, 1Limburg 1,1Limburg 2, L1,  website Herbestemming. foto boek Issuu Landbouwbelang, foto's nieuwe plannen van architectenbureau Tuñón y Albornoz via 1Limburg, poster crapuul facebook,  John©Kerkhofs, plakkaat  'cultrual freezone 10 years' Landbouwbelang, 'crapuul' FaceBook website ,   art. Francisco Marcos, De Limburger, Zuiderlucht (Toekomst)plannen N Architecten.

eine terök